Mỗi độ tháng Chạp, không khí ở “làng tỷ phú” trồng mai vàng lại chuyển nhanh sang chế độ cao điểm. Từ tờ mờ sáng, tiếng kéo tỉa lách tách, tiếng gọi nhau giữa các luống cây, tiếng xe tải ra vào bãi nối tiếp không dứt. Người thì lặt lá, người chỉnh phom tán, người kiểm nụ rồi ghi chép lịch tưới – tất cả vận hành như một dây chuyền đã được lập trình suốt năm. Theo toiyeuvietnam.com với mai vàng, thành quả gói gọn trong khoảnh khắc nở hoa đúng dịp Tết; chệch một hai ngày, công sức mười hai tháng có thể giảm giá trị thấy rõ.

Khâu lặt lá là “điểm rơi” quan trọng nhất. Nhà vườn căn cứ giống, tuổi cây, độ mập nụ và dự báo thời tiết để quyết định sớm – muộn. Nụ nhỏ, thời tiết mát thì lặt sớm hơn; nụ to, nắng ấm ổn định có thể lùi vài ngày. Lặt xong, cây chuyển dinh dưỡng vào nụ, vỏ lụa căng dần. Người thợ dày dạn còn tinh chỉnh bằng ánh sáng và nước: tăng phơi nắng sớm để “đẩy” tiến độ, giảm tưới chiều tối để tránh lạnh đất; ngược lại, gặp nắng gay gắt kéo dài, họ che lưới 30–50% buổi trưa để nụ không “cháy”. Tất cả đều được ghi thành nhật ký: ngày lặt lá, cường độ nắng, lượng nước, độ ẩm, tình trạng nụ… để mùa sau rút kinh nghiệm.

Song hành với kỹ thuật là công việc hậu cần. Tàn lá rụng được dọn sạch tránh nấm bệnh; dây buộc, cọc chống được siết lại cho tán lớn; mặt chậu phủ mỏng lớp hữu cơ giữ ẩm nhưng vẫn thoáng. Giai đoạn sát Tết, đa số vườn ngưng phân đậm, chỉ phun vi lượng hoặc amino loãng nếu cây “khát”. Nguyên tắc vàng là “ẩm đều – thoát nhanh” và “không tạo cú sốc”: sốc nước, sốc phân đều có thể khiến nụ rụng hoặc nở lệch. Khung cành cũng được chỉnh lần cuối, theo bố cục ba tầng: cành trên ngắn hơn cành dưới, khoảng trống trong tán được lấp bằng nhánh phụ vừa đủ để khi nhìn lùi 2–3 mét, tán tròn, đều, không lộ “lỗ hổng”.

Theo Fanpge Tôi Yêu Việt Nam thị trường nhộn nhịp không kém. Thương lái, nhà bán lẻ, thậm chí người chơi mai có kinh nghiệm đều “đi vườn” dày hơn. Lô hàng lớn phục vụ kênh đô thị đòi hỏi độ đồng đều cao: chiều cao, đường kính tán, kích cỡ chậu phải “đi thành bộ” để trưng bày đẹp. Nhiều đơn vị còn yêu cầu nhật ký chăm sóc – đã tuốt lá ngày nào, dùng chế phẩm gì, lịch tưới ra sao – nhằm chủ động kịch bản nở tại nơi trưng bày với điều kiện ánh sáng khác biệt. Bên cạnh đó, kênh trực tuyến giúp chốt cọc sớm: chủ vườn livestream cận cảnh nụ, kèm ước ngày nở, đo tán – đo thân rõ ràng. Tuy vậy, cú chốt cuối cùng vẫn thường diễn ra tại bãi: khách muốn “chạm” vào vỏ già, xem chân rễ, ngẩng đầu ngắm phân bố nụ trên tán trước khi bốc cây.

Thời tiết, dĩ nhiên, là biến số lớn nhất. Một đợt mưa dầm đúng cao điểm có thể “hãm” nụ, thậm chí làm rụng lác đác; gió bấc khô rét khiến nụ co lại, hoa nhạt màu. Vì vậy, làng nghề chuẩn bị sẵn các kịch bản: bạt giữ ấm ban đêm, lưới che nắng buổi trưa, quạt thông gió ở bãi lớn, chia đợt giao hàng rải đều 10–12 ngày cuối để giảm áp lực dồn chuyến. Khâu vận chuyển cũng được chuyên nghiệp hóa: cố định thân – tán bằng dây mềm, chèn xốp ở điểm tiếp xúc, tránh gió lùa trực tiếp trong thùng xe; đến điểm hạ bãi, cây được “nghỉ” ở nơi sáng tán xạ một ngày trước khi ra nắng nhẹ.

====>> Xem thêm những video ngày tết Youtube Tôi Yêu Việt Nam

Đi sâu hơn, “làng tỷ phú” là bức tranh kinh tế nông thôn đang đổi màu. Từ vùng đất trũng, cây mai đã tạo một chuỗi giá trị hoàn chỉnh: giống – giá thể – chậu – dây buộc – nhân công lặt lá – vận tải – điểm bán – dịch vụ trang trí. Việc chuyên môn hóa diễn ra ở mọi công đoạn: có hộ chuyên ươm giống sạch bệnh, có cơ sở chuyên trộn giá thể đạt chuẩn, có đội đi tỉnh chuyên bốc dỡ và cột tán, có tổ livestream – chụp ảnh bán hàng. Doanh thu mùa Tết giúp nhiều hộ tái đầu tư bài bản: cải tạo vườn, nâng hệ thống tưới, xây kho che, cập nhật nhật ký điện tử, từng bước chuẩn hóa quy trình.

Sự phân khúc thị trường cũng rõ rệt. Phân khúc phổ thông – cây tầm trung, tán tròn, dễ trưng – tạo dòng tiền nhanh qua siêu thị và chợ hoa. Phân khúc trung – cao cấp phục vụ khách ưa thẩm mỹ: khung ba tầng rõ, rễ có “thế”, vỏ già đẹp. Phân khúc sưu tầm là gốc lớn, dáng độc, giao dịch riêng với tệp khách kiên nhẫn. Biết “pha” cơ cấu giỏ hàng hợp lý, nhà vườn và thương lái vừa tối ưu doanh thu, vừa giảm rủi ro tồn kho hoặc lệch nhịp nở.

Với người mua lẻ, một vài mẹo nhỏ giúp “đúng ngày – đúng sắc”: đi vườn trước Tết 7–10 ngày để nhìn nụ sát thực tế; đứng lùi và nhìn tổng thể xem tán có lỗ hổng lớn hay nụ dồn một phía; sờ thân vỏ xem có sẹo bệnh; hỏi lịch tưới – có bón gì trong tuần tới – để chủ động nơi trưng (ban công nắng ít hay phòng có điều hòa). Khi vận chuyển về nhà, cố định thân – tán, lót xốp chống va đập; đặt nơi sáng tán xạ một hai ngày cho cây “hồi” rồi mới đưa ra nắng sáng.

Sau tất cả, điều làm nên danh xưng “làng tỷ phú” không chỉ là con số bán ra, mà là kỷ luật nghề và sự tử tế với cây – với khách. Kỹ thuật có thể học, trang thiết bị có thể mua, nhưng thái độ giữ chuẩn mực mới bền: nói thật về tình trạng nụ, giao đúng cây đúng hẹn, không “ép” cây quá sức để đổi lấy một mùa doanh thu. Khi những nguyên tắc ấy được gìn giữ, sắc vàng không chỉ rực rỡ trước hiên nhà vài ngày Tết, mà còn bền bỉ như một lời hứa về sự trù phú, chỉn chu của một làng nghề biết tôn trọng thiên nhiên, tôn trọng người mua và tôn trọng chính công sức của mình.